ZAPLANUJ SWÓJ SPACER

LITEWSKI ROSYJSKI TEATR DRAMATYCZNY W WILNIE

ul. 13 Basanavičiaus, St. LT 03108 Wilno

W lipcu 1911 roku zawiązano spółkę „Korwin-Milewski, Bohdanowicz i Zawadzki”, która w pierwszej kolejności podjęła decyzję o miejscu budowy, a następnie rozpisano konkurs na projekt architektoniczny, który wygrała praca Wacława Michniewicza i Aleksandra Parczewskiego. Ponadto rozesłano odezwę do mieszkańców Wilna o wsparcie budowy teatru.

Budowę teatru przy obecnej ulicy J. Basanavičiusa (dawniej Wielka Pohulanka) zainicjowali Hipolit Korwin-Milewski i Klementyna Tyszkiewiczowa. Korwin-Milewski w swoich pamiętnikach wspomina, że „gdy postanowiono wspólnemi siłami zbudować własny teatr polski, pani Klementyna oświadczyła, że do dyspozycji projektowanej spółki wnosi swoich dziesięć tysięcy rubli, a swego brata Józefa Potockiego i swego szwagra Władysława Branickiego dwa tysiące, razem dwanaście, ja dwadzieścia, niespodzianie obecny właściciel drukarni p. Feliks Zawadzki oznajmił, że stary przyjaciel jego ojca, znany z reputacji, a mało komu osobiście, p. Rudziewicz ze skromnego swego funduszu ofiarowuje i składa na jego ręce dziesięć tysięcy rubli, jeszcze kilku przyrzekło nie niżej tysiąca, ze startu już się miało pięćdziesiąt tysięcy, a trzymając się przykładu świeżo powstałego teatru w Kaliszu uważano, że koszt niezbyt pretensjonalnego gmachu, nie może przekroczyć sto pięćdziesiąt tysięcy. Dotychczas dobrze. Ale szło głównie o formę prawną stowarzyszenia”[1].

17 kwietnia 1912 roku położono kamień węgielny. Prace budowlane przebiegały z licznymi trudnościami i nieprzewidzianymi wydatkami. Błędy architektoniczne architektów podjął się naprawić inż. Kołucki. Po licznych perturbacjach „otwarcie nowego teatru nastąpiło w 1913 roku 12/I października. Dawano Lilie H. Morstina z p. Leśniewską w roli Pani co zabiła Pana. Orkiestrą dyrygował p. Wyleżyński. Znów była gala, stroje, przemówienie p. W. Baranowskiego ale nastroju pogodnego, ani przyjemnego nie było. Zatargi i kwasy pomiędzy głównym fundatorem gmachu p. H. Milewskim, a jego wspólnikami, o których mówiono w całem mieście, bezsensowne rozmiary widowni, loże o wysokich parapetach betonowych, galerje z rzędami z których nic nie było widać, całość ponura, naga, (bez lóż parterowych) za dużo na Wilno (…) wszystko to nie wróżyło nic dobrego na przyszłość. Inauguracja zakończyła się rautem u hr. Klementyny Tyszkiewiczowej, gdzie zebrane towarzystwo komentowało dość niechętnie całe zdarzenie teatralne”[2].

Mimo złych początków budynek teatru stał się miejscem nie tylko interesujących wydarzeń teatralnych ale i historycznych. W dniach 18-22 sierpnia 1917 roku odbyła się tu konferencja postulująca stworzenie niepodległego Państwa Litewskiego, zwołanie Sejmu Założycielskiego oraz powołanie Litewskiej Rady Państwowej. Swoje triumfy na deskach teatru święciły kolejne zespoły obejmujące budynek w użytkowanie. Jednym z ciekawszych momentów w istnieniu gmachu były lata 1925-1929, gdy występował tu eksperymentalny Teatr Reduta Juliusza Osterwy oraz lata dyrekcji Aleksandra Zelwerowicza między 1929 a 1931 rokiem. W budynku swoje przedstawienia wystawiali m.in. Borisas Dauguvietis, Antanas Škėma, a występowali: Mečys Chadaravičius, Stepas Jukna i Monika Mironaitė. Tutaj w 1976 roku wystawiony przez Henrikasa Vancevičiusa Mažvydas uczył widzów wymawiać słowo „Lie-tu-va”. Gdy w budynku gościł Państwowy Teatr Młodzieżowy w 1981 roku teatr pokazał spektakl Eimuntasa Nekrošiusa Pirosmani, Pirosmani… Od 1986 roku w teatrze przy dawnej Wielkiej Pohulance działa Rosyjski Teatr Dramatyczny Litwy.

CZYTAJ DALEJ

BIBLIOGRAFIA ORAZ LINKI

► [1] Hipolit Korwin-Milewski, Siedemdziesiąt lat wspomnień (1855-1925), Jan Jachowski Księgarnia Uniwersytecka, Poznań 1930, ss. 334-335.

► [2] XXV-lecie wskrzeszonego Teatru Polskiego w Wilnie, oprac. Helena Romer-Ochenkowska, nakładem Komitetu Obchodu, Wilno 1932, ss.32-33.