Korzystając z serwisu internetowego wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Pliki cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij tutaj.
x
X
ZAPLANUJ SWÓJ SPACER
TEATR ZAGŁĘBIA
ul. Teatralna 4
Teatr swoją działalność rozpoczął w lutym 1897 r. jako tzw. Teatr Zimowy. Inicjatorem jego budowy wg planów Karola Steczkowskiego był właściciel hoteli i kilku zakładów gastronomicznych Józef Szymański. Jego pierwszymi dyrektorami byli m. in. Czesław Jankowski, Felicjan Feliński, Julian Myszkowski, Józef Puchniewski i Eugeniusz Majdrowicz. Z chwilą odzyskania niepodległości w 1918 r. zmienił nazwę na Teatr Polski, a od 1924 r. działał jako Teatr Miejski. Nazwa ta, z przerwą na lata wojny, funkcjonowała do 1948 r., po czym zespół został wchłonięty w skład Teatrów Śląsko-Dąbrowskich i był drugą sceną Teatru Śląskiego. Po reaktywacji w 1955 r. przyjął obowiązującą do dzisiaj nazwę: Teatr Zagłębia w Sosnowcu. Przebudowywany i modernizowany m. in. w latach 1976-1979 wg projektu Stefana Szawicy, swój współczesny kształt uzyskał dzięki kolejnemu remontowi w 1997 r. wg projektu Hanny Dobieckiej i Jacka Rybarkiewicza oraz prowadzonej już w XXI wieku przebudowie m.in. wejścia głównego i nowej aranżacji wnętrz.
Teatr Zagłębia, fot. Michał Sz.
Sosnowiec w chwili budowy teatru liczył około 50 tys. mieszkańców i był nadal wsią. Obok Dąbrowy Górniczej i Będzina w latach 70. XIX stulecia zaliczano go do czołowych ośrodków amatorskiego ruchu teatralnego. Był także stałym miejscem występów wędrownych trup teatralnych. Nowo powstały budynek Teatru Zimowego, wyposażony w prąd elektryczny, wentylację i piece kaflowe, mieścił od 700 do 800 widzów. Posiadał m. in. balkon i osiem lóż. Jego wielkomiejski charakter podkreślało dodatkowo m. in. obszerne foyer, dwa bufety, sala restauracyjna, galeria i pokoje gościnne. Wnętrze przypominało warszawski Teatr Mały. Pomalowane przez Rudolfa Skarbiewskiego, obok herbów, orłów i historycznych postaci królów polskich, zawierało portrety Wojciecha Bogusławskiego, Stanisława Moniuszki, Józefa Korzeniowskiego, Juliusza Słowackiego i Aleksandra Fredry, a także barokowego poety Macieja K. Sarbiewskiego. Plafon zdobiły amorki. Szymański na jego budowę wydał 75 tys. rubli. W inicjatywie tej wspierał go miejscowy przemysłowiec Ludwik Mauve, stojący na czele Towarzystwa Przemysłowo-Górniczego „Hrabia Renard”.
Teatr Zimowy w Sosnowcu zainaugurował swoją działalność 6 lutego 1897 r. premierą Zemsty A. Fredry w wykonaniu amatorskiego zespołu teatralnego, a dopiero dzień później wystąpił zespół Czesława Janowskiego z komedią Viktoriena Sardou Madame Sans-Gêne i zapoczątkował działalność zawodową teatru sosnowieckiego. Niestety uzyskiwane przez pierwszego dyrektora wpływy kasowe, nie pokrywały rat pożyczki zaciągniętej na budowę teatru. Trudna sytuacja w jakimś stopniu była konsekwencją tego, że gmach usytuowany był w bezpośrednim sąsiedztwie cuchnącego ścieku, huty szkła i świńskiego targu. Dodatkowo prowadziła do niego błotnista droga. W efekcie w 1899 r. Towarzystwo Przemysłowo-Górnicze „Hrabia Renard” przejęło budynek i zawiesiło kurtynę z malowidłem sosnowieckiej siedziby hrabiego, zatytułowaną Zamek sielecki zimą.
Do 1918 r. Teatr Zimowy nie zawsze dysponował stałym zespołem. Równocześnie był świadkiem wielu wydarzeń politycznych, m. in. 25 listopada 1905 r. w jego murach powołany został rewolucyjny Komitet Obywatelski złożony z przedstawicieli SDKPiL i PPS, na ręce którego policmajster rosyjski Kronenberg zmuszony był złożyć swoją władzę. W latach międzywojennych działalność teatru systematycznie balansowała na krawędzi bankructwa. W 1924 r. władze miasta za kwotę 36 mln marek wykupiły budynek od Towarzystwa i przejęły go na swoje utrzymanie, a także dokonały zmiany jego nazwy na Teatr Miejski. Decyzja ta nie dała oczekiwanych rezultatów, podobnie zresztą jak i oddanie go w 1928 r. w dzierżawę Towarzystwu Uniwersytetów Robotniczych, które z kolei udostępniło scenę teatrzykowi Adama Polewki. Sytuacja częściowo poprawiła się z chwilą gościnnych występów czołowych gwiazd scen polskich.
Po wojnie ponownie jako Teatr Miejski zainaugurował działalność 4 marca 1945 r. premierą Chaty za wsią według Ignacego Kraszewskiego. Niestety 31 sierpnia 1948 r. włączony został do Państwowych Teatrów Śląsko-Dąbrowskich i przestał istnieć. Jego reaktywowanie pod nazwą Teatr Zagłębia w Sosnowcu nastąpiło z chwilą premiery Ślubów panieńskich A. Fredry 17 lipca 1955 r.
Do grona najwybitniejszych dyrektorów sceny sosnowieckiej m. in. należeli: Felicjan Feliński (1898-1904), Henryk Czarnecki (1919-1926), Jerzy Gołaszewski i Edmund Szafrański (1933-1938), Tadeusz Przystawski (1957-1965), Wiesław Mirecki (1966-1971), Jan Klemens (1976-1997) i Adam Kopciuszewski (1997-2011). W 2011 roku na stanowisko dyrektora powołany został Zbigniew Leraczyk, który kierownictwo artystyczne placówki powierzył Dorocie Ignatjew. Pod ich kierownictwem teatr największe sukcesy odnosi realizując dramaturgię współczesną, podejmującą z dużym sukcesem problematykę miasta i śląskiej aglomeracji.
CZYTAJ DALEJ
CIEKAWOSTKI
► W organizacji budowy teatru aktywnie uczestniczył m. in. mieszkający w Sosnowcu poeta Andrzej Niemojewski, autor m. in. Prologu do inaugurującego działalność sceny przedstawienia Zemsty A. Fredry. W parku przylegającym do budynku teatru 15 lipca1897 r. swoją działalność zainaugurował nieistniejący współcześnie drewniany Teatr Letni. Mieścił około 700 widzów. Na jego scenie gościły opera, operetka i popularne w owym czasie śpiewogry. Z kolei Teatr Zimowy przeznaczony został na prezentację dramatów.
► Status organizacyjny: teatr miejski
WAŻNE DATY
► 6 luty 1897 r. –Teatr Zimowy w Sosnowcu zainaugurował działalność premierą Zemsty A. Fredry.
► 23 kwietnia 1902 r. – car Mikołaj II nadał miastu prawa miejskie.
► 31 października 1905 r. – w teatrze odbył się wiec robotniczy, na którym podarto manifest carski i ogłoszono strajk powszechny, którego organizatorami zostali członkowie SDKPiL i PPS.
► 25 listopada 1905 r. – w teatrze policjant Kronenberg złożył władzę w ręce wiecujących robotników i uciekł do Katowic.
► W 1924 r. – miasto przejęło Teatr na własność i dokonało zmiany jego nazwy na Teatr Miejski.
► W nocy z 17 na 18 stycznia 1939 r. pożar teatru zniszczył scenę, dach, wszystkie dekoracje i kostiumy.
► W 1941 r. - Niemcy przeprowadzili remont, w wyniku którego poszerzone zostało okno sceny.
► 4 marca 1945 r. - teatr zainaugurował swoją powojenną działalność premierą Chaty za wsią według Ignacego Kraszewskiego, w adaptacji Jana Kantego Galasiewicza i reż. Jana Nawrockiego.
► 31 sierpnia 1948 r. - teatr sosnowiecki włączony został do koncernu Państwowe Teatry Śląsko-Dąbrowskie.
► 17 lipca 1955 r. – obyła się premiera Ślubów panieńskich A. Fredry, inaugurująca po 7 latach działalność Teatru Zagłębia w Sosnowcu.
CZYTAJ DALEJ
CIEKAWE POSTACI
Mieczysława Ćwiklińska
Wiesław Drzewicz
Antoni Fertner
Mieczysław Frenkiel
Józef Kotarbiński
Kazimierz Opaliński
Maria Przybyłko-Potocka
Wanda Siemaszkowa
Stanisława Wysocka
Jan Świderski
Gabriela Zapolska
Współpracowała z zespołem w trakcie wystawiania swoich sztuk.
Tadeusz Fijewski
W sezonie 1937/1938 odkryty został jako talent komediowy.
Zygmunt Biernat
Lidia Bienias
Jerzy Czarski
Jerzy Gniewkowski
Antoni Jurasz
Bernard Krawczyk
Marta Kotowska
Jacek Medwecki
Krzysztof Misiurkiewicz
Janusz Ostrowski
Tadeusz Madeja
Ryszard Zaorski
Piotr Bułka
Beata Deutschman
Ewa Kopczyńska
Wojciech Leśniak
Andrzej Śleziak
Piotr Zawadzki
Edyta Ostojak
Michał Bałaga
Małgorzata Sadowska
Grzegorz Kwas
Przemysław Kania
Piotr Ratajczak
Reżyser teatralny.
Remigiusz Brzyk
Reżyser teatralny.
Igor Gorzkowski
Reżyser teatralny.
Łukasz Kos
Reżyser teatralny.
Jan Pierzchała
Wieloletni kierownik literacki.
CZYTAJ DALEJ
BIBLIOGRAFIA ORAZ LINKI
► S. Czekalski: Sosnowiec - przewodnik po mieście. Sosnowiec: 2000.
► K. Olszewski: Z dziejów teatralnych Zagłębia i Śląsk. Kraków 1960.
► J. Przemsza-Zieliński: Sosnowiecka encyklopedia historyczna: sygnały biograficzno-tematyczne. Z. 5, Maj 2000 - obejmuje hasła rozpoczynające się na litery ŚTUVWZŻN. Sosnowiec 2000.
► 70 lat Państwowego Teatru Zagłębia w Sosnowcu 1897–1967. Red. J. Pierzchała. Sosnowiec 1967.
► M. Śmiałek: Sosnowieckie ABC. Sosnowiec 2003.
► 100 lat Teatru Zagłębia w Sosnowcu. Red. A. Osajda. Sosnowiec 1997.
► 110 lat Teatru Zagłębia. Red. J. Malicka. Sosnowiec 2007.
► Teatr w Zagłębiu Dąbrowskim. Jubileusz 85-lecia PTZ w Sosnowcu 1897-1982. Red. J. Pierzchała. Sosnowiec 1982.
► W. J. Żywot: Dwadzieścia sezonów teatru sosnowieckiego 1919-1939. Katowice 1983.
Teatr Zagłębia, fot. Michał Sz.
