Korzystając z serwisu internetowego wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Pliki cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij tutaj.
x
X
ZAPLANUJ SWÓJ SPACER
CMENTARZ ŚW. JERZEGO
ul. Gałczyńskiego 41
Cmentarz św. Jerzego w Toruniu jest najstarszą zachowaną nekropolią w mieście. Powstał w 1811 r. w pobliżu istniejącego od średniowiecza starego miejsca grzebalnego. W XIV w. zbudowano tutaj najpierw drewniany, później murowany gotycki kościół parafialny dla mieszkańców Chełmińskiego Przedmieścia. Prawie sto lat przed zbudowaniem kościoła zostało stworzone w tym miejscu leprozorium.
Toruń: Cmentarz św. Jerzego
Dziś cmentarz jest zarządzany przez dwie parafie katolickie oraz ewangelicko-augsburską. Na jego terenie znajduje się drewniana kaplica cmentarna z 1885 r., która służy jako kościół parafii polskokatolickiej. Od strony ulicy Morcinka umieszczono lapidarium utworzone z nagrobków przeniesionych ze zlikwidowanego cmentarza staroluterańskiego (założonego w połowie XIX w.) przy ul. Matejki na Osiedlu Młodych.
Na Cmentarzu św. Jerzego po drugiej wojnie światowej chowano (i dzieje się tak do dziś) wielu zasłużonych torunian, w tym profesorów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Spoczywają tu m.in. filolodzy klasyczni Zofia Abramowiczówna i Stefan Srebrny (z żoną), historyk literatury Artur Hutnikiewicz, geolog i współtwórca Reduty Mieczysław Limanowski, scenograf Wilama Horzycy Leonard Torwirt i pierwszy rektor UMK, historyk Ludwik Kolankowski.
Cmentarz św. Jerzego w Toruniu, z najstarszymi grobowcami w mieście, zarządzany przez parafie różnych wyznań chrześcijańskich: rzymskich katolików i protestantów, a używany także przez polskich katolików i prawosławnych, to jedno z najbardziej ekumenicznych miejsc w grodzie Kopernika. Klimatu cmentarzowi dodaje starodrzew. Najstarsze zachowane miejsce pochówku to neoklasycystyczny nagrobek Johna Ephraima Wessela, kupca z Londynu, który mieszkał w Toruniu przy ul. Szerokiej 36, zmarł w 1817 r., a nagrobek ustawiono w 1826 r. W pobliżu znajduje się żeliwny krzyż na grobie uczestnika powstania listopadowego, kapitana Żernickiego, który zmarł w 1836 r. Cmentarz św. Jerzego powstał w pobliżu starej, średniowiecznej nekropolii, która stanowiła część kompleksu instytucji parafialnych Chełmińskiego Przedmieścia. Kilkaset metrów od Bramy Chełmińskiej, poza murami Starego Miasta, zbudowano w XIV w. pierwszy kościół podmiejski, najpierw drewniany, a później murowany, w stylu gotyckim. W tym miejscu znajdowało się także leprozorium, szpital dla trędowatych. Po wygaśnięciu trądu szpital przekształcono na przytułek dla starców, ubogich i bezdomnych. Kościół św. Jerzego, dwa szpitale (duży dla trędowatych i mały) oraz cmentarz zlikwidowano w czasach Księstwa Warszawskiego przy okazji wznoszenia fortyfikacji. Wtedy też powstał obecny Cmentarz św. Jerzego przy ulicy św. Jerzego, która w latach pięćdziesiątych XX wieku, po śmierci poety zmieniła nazwę na Gałczyńskiego.
Dziś na Cmentarzu św. Jerzego, który zajmuje obszar ośmiu hektarów, stoi drewniana kaplica cmentarna z 1885 r. służąca jako kościół parafii polskokatolickiej w Toruniu. Od strony ulicy Morcinka umieszczono lapidarium z nagrobków przeniesionych ze zlikwidowanego cmentarza staroluterańskiego (założonego w połowie XIX w.) przy ul. Matejki na Osiedlu Młodych. Na Cmentarzu św. Jerzego po drugiej wojnie światowej chowano (i dzieje się tak do dziś) wielu zasłużonych torunian, w tym profesorów Uniwersytetu Mikołaja Kopernika. Spoczywają tu m.in. filolodzy klasyczni Zofia Abramowiczówna i Stefan Srebrny (z żoną), historyk literatury Artur Hutnikiewicz, geolog i współtwórca Reduty Mieczysław Limanowski, scenograf Wilama Horzycy Leonard Torwirt i pierwszy rektor UMK, historyk Ludwik Kolankowski.
CZYTAJ DALEJ
CIEKAWOSTKI
► Na Cmentarzu św. Jerzego odbywa się od 2003 r. zawsze 1 listopada kwesta organizowana przez Towarzystwo Miłośników Torunia i Urząd Miasta. Dochód jest przeznaczany na renowację zabytkowych nagrobków, zwłaszcza tych najbardziej zniszczonych. Kwestują znani torunianie: aktorzy, sportowcy, politycy, pracownicy naukowi UMK, członkowie ToMiTo, a nawet marynarze ORP „Toruń”.
► Jednym z elementów konferencji naukowej Mieczysław Limanowski. Człowiek, twórca, świadek czasów, która odbyła się 1-3 grudnia 1995 r. w sali im. Ludwika Kolankowskiego w Collegium Maius UMK było odwiedzenie przez uczestników sesji grobu Mieczysława Limanowskiego na Cmentarzu św. Jerzego i symboliczny performans artysty plastyka Witolda Chmielewskiego, opisany przez niego samego następująco: „Nasza wieczorna obecność ze świecami przy grobie Mieczysława Limanowskiego na Cmentarzu św. Jerzego w Toruniu. […] Delikatne działanie plastyczno-symboliczne, w czasie którego nałożone zostały na siebie dwa napisy: z płyty nagrobkowej Osterwy w Krakowie, odciśnięty tam przeze mnie wcześniej złotą farbą na ciemnogranatowym płótnie i z nagrobka Limanowskiego, odciśnięty srebrem w czasie spotkania. Płótno z odciskami przekazałem Zbigniewowi Osińskiemu i Jerzemu Grotowskiemu do ich Ośrodka we Wrocławiu.”
CZYTAJ DALEJ
WAŻNE DATY
► Luty 1811 r. – powstanie nowego, istniejącego do dziś Cmentarza św. Jerzego.
► Od 2003 r. – coroczne kwesty 1 listopada, zbiórka pieniędzy na renowację zabytkowych nagrobków.
BIBLIOGRAFIA ORAZ LINKI
► Leopold Bliskowski, Analiza artystyczna wraz z przeprowadzeniem rejestru nagrobków o wartości artystycznej i historycznej w obrębie cmentarza św. Jerzego w Toruniu, Toruń 1975.
► Cmentarz św. Jerzego, red. Bogusław Dybaś., Towarzystwo Miłośników Torunia, Toruń 2006.
► Magdalena Niedzielska, Toruńskie cmentarze, Towarzystwo Naukowe w Toruniu, Toruń 1992.
► Mieczysław Limanowski. Człowiek, twórca, świadek czasów, red. Maria Kalinowska i Andrzej Sadurski, Toruń 1998.
Toruń: Cmentarz św. Jerzego
