Korzystając z serwisu internetowego wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Pliki cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij tutaj.
x
X

ZAPLANUJ SWÓJ SPACER

TEATR KRÓLEWSKI W STAREJ ORANŻERII
- ŁAZIENKI KRÓLEWSKIE W WARSZAWIE

ul. Agrykoli 1

Historia Teatru Stanisławowskiego w Łazienkach związana jest z historią Starej Oranżerii. Stanisław August – mecenas i kolekcjoner, nie tylko gromadził malarstwo, rzeźbę czy grafikę ale również był patronem sztuk teatralnych. W Łazienkach Królewskich za czasów jego panowania funkcjonowały aż trzy teatry. Teatr Mały, który najkrócej pełnił swe funkcje, teatr otwarty dla publiczności – Amfiteatr i najokazalszy z nich wszystkich – teatr dworski w Oranżerii.

Król zadanie zaprojektowania najważniejszej sceny w Łazienkach zlecił swemu nadwornemu architektowi, pochodzącemu z Włoch, Dominikowi Merliniemu. Zrealizował on koncepcję zakładającą połączenie budynku teatru z oranżerią – rozwiązanie dość powszechne w ówczesnych czasach. Prace nad całością założenia rozpoczęły się w 1784 roku i zostały poprzedzone przygotowaniem przez królewskich architektów kilku alternatywnych projektów. Powstał budynek na planie podkowy, którego wschodnie skrzydło w całości zostało przeznaczone na dworski teatr. Dodatkowo w skrzydle zachodnim znalazły się pomieszczenia mieszkalne dla artystów występujących na scenie Teatru Królewskiego. W łączącej te dwa skrzydła oranżerii część przestrzeni została przeznaczona na foyer, które wyodrębniono poprzez dekorację malarską projektu Jana Chrystian Kamsetzera.
Teatr, zaprojektowany na 200 widzów, posiada znakomitą akustykę dzięki drewnianym ścianom, pokrytym malarstwem imitującym marmur. Widownia, na planie kwadratu składa się z parteru z amfiteatralnie ustawionymi ławkami i z dziewięciu lóż na I piętrze. Środkowa loża, na wprost sceny, przeznaczona była dla króla Stanisława Augusta.
Teatr Królewski wzbudzał w XVIII wieku powszechny zachwyt ze względu na starannie przemyślaną i zakomponowaną dekorację malarsko – rzeźbiarską o symbolicznej wymowie. W dniu jego otwarcia, jeden z zaproszonych gości, niejaki Renaud, Francuz, przebywający wówczas w Warszawie, dał temu wyraz w słowach: „Szczęśliwe zespolenie smaku rzymskiego z francuskim, takie samo, jakie istniało w pięknych latach Ludwika XIV, daje temu teatrowi uderzający rys wielkości i bogactwa”.
Za dekoracje wnętrza teatralnego odpowiedzialni byli dwaj nadworni artyści – rzeźbiarz André Le Brun oraz malarz Jan Bogumił Plersch. Opracowali oni spójną dekorację wnętrza gloryfikującą panowanie Stanisława Augusta. Nad sceną umieszczony został namalowany w technice en grisaille kartusz herbowy Rzeczypospolitej podtrzymywany przez personifikacje dmących w trąby Fam. Sam Stanisław August, jako władca i patron sztuk pięknych, został przedstawiony pod postacią przemierzającego nieboskłon Apolla na kwadrydze. Towarzyszą mu malarskie wizerunki najwybitniejszych dramaturgów: Sofoklesa, Szekspira, Moliera i Racine’a. Niezwykłym elementem dekoracji jest wyobrażenie dworskiej, XVIII-wiecznej widowni ukazanej w realistycznie potraktowanym malowidle obiegającym salę z trzech stron.

Teatr Królewski, fot. dzięki uprzejmości Ambasady Królestwa Niderlandów w Warszawie

Otwarcie teatru nastąpiło we wrześniu 1788 roku (uroczystości odbyły się 6 i 14 września). Inauguracja teatru połączona była z Karuzelem zorganizowanym z okazji odsłonięcia pomnika króla Jana III Sobieskiego na moście przy ulicy Agrykoli.
Teatr w Starej Oranżerii był teatrem dworskim, jednak w 1791 r. Stanisław August udostępnił go na kilka miesięcy Wojciechowi Bogusławskiemu i jego zespołowi teatralnemu. Odbywały się tu wówczas publiczne występy teatru narodowego.
W XIX wieku, kiedy Łazienki Królewskie stały się własnością carów rosyjskich (1817 r.), teatr w Oranżerii wykorzystywany był sporadycznie, przeważnie z okazji pobytów w Warszawie cara i jego gości.
Zarówno Stara Oranżeria, jak i Teatr Stanisławowski przetrwały II wojnę światową bez większych zniszczeń, ale regularne przystosowanie wnętrza teatru do potrzeb bieżącej działalności teatralnej wiązało się z wymianą i zniszczeniem części starej maszynerii teatralnej. Zachowała się jednak m.in. maszyna do imitowania grzmotów, która umieszczona jest za kulisami sceny.
W latach 1958-1962 scena w Łazienkach włączona została w działalność Teatru Narodowego, a w 1995 roku teatr, wraz z innymi zabudowaniami, stał się częścią samodzielnego muzeum Łazienki Królewskie w Warszawie.
W Starej Oranżerii możemy podziwiać jednak nie tylko teatr, ale też niezwykłą Królewską Galerię Rzeźby. Tak zwana „Kolumnada Kamsetzera” przez lata uważana była przez historyków sztuki za projekt niezrealizowany. Dzięki odkryciom konserwatorskim (z 2012 i 2013 roku) oraz szczegółowym planom Jana Chrystiana Kamsetzera, możliwe było odtworzenie Galerii Rzeźby zgodnie z królewską koncepcją. Dziś na tle iluzjonistycznie malowanej architektury z idyllicznym włoskim pejzażem eksponowane są najsłynniejsze kopie rzeźb świata starożytnego.
CZYTAJ DALEJ

ul. Agrykoli 1, 00-460 Warszawa | www.lazienki-krolewskie.pl


POWIĄZANE SPACERY

TEATRY JAZDOWA

WARSZAWSKIE TEATRY DO 1833 ROKU

Copyright SPACEROWNIK TEATRALNY 2016. All Rights Reserved.

Design by Dominika Naziębły, Łukasz Gosławski. Powered by Wojciech Sowa.