Korzystając z serwisu internetowego wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Pliki cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij tutaj.
x
X

ZAPLANUJ SWÓJ SPACER

ŚLADAMI NIEISTNIEJĄCYCH TEATRÓW ŁÓDZKICH

2,752 km
W wielonarodowościowej Łodzi od połowy XIX wieku występowały zespoły polskie i niemieckie, a pod koniec wieku dołączyły do nich także zespoły żydowskie. Teatry te – początkowo wędrowne – wynajmowały istniejące sale teatralne, a z czasem osiadały na dłużej i przekształcały się w stałe sceny. Wiele dawnych budynków teatralnych dziś już nie istnieje lub służą obecnie innym celom. Przemierzając ulice Łodzi z południa na północ możemy odnaleźć dawne lokalizacje teatrów lub przynajmniej ślad w przestrzeni, którą dawniej zajmowały.
 
AUTOR: Małgorzata Leyko
  • 1.

    TEATR PARADYZ

    Zbudowany w latach 50. XIX wieku z bali drewnianych i pruskiego muru, istniał do początków XX wieku. Budynek należał pierwotnie do Michała Kunkiela i Augusta Hentschela. Widownia pozbawiona była lóż, posiadała jedynie krzesła na parterze i galerii. Początkowo „Paradyz” dzierżawiony był zespołom polskim i niemieckim, a w latach 1867–1882 był siedzibą stałego teatru niemieckiego. Tu właśnie planowane były w 1867 roku występy czarnoskórego tragika Iry Aldridge’a, który po kilkudniowym pobycie w Łodzi zmarł. Fakt ten upamiętnia tablica umieszczona na frontonie obecnego budynku.
  • 1,448 km
    26 min
  • 2.

    TEATR THALIA | ul. Dzielna 18 (ul. Narutowicza 18)

    Dwupiętrowy murowany gmach wzniesiony przez Ignacego Vogla najpierw służył jako sala taneczna, w 1882 roku przebudowany został przez budowniczego Otto Gehliga na teatr. Mógł pomieścić około 800 widzów w krzesłach i lożach na parterze i w lożach pierwszego i drugiego piętra. Teatr wielokrotnie odnawiano; miał reprezentacyjną fasadę – do wejścia dla widzów prowadziły po bokach dwa biegi schodów. Teatr był dość obszerny, przed sceną mogła się zmieścić 20-osobowa orkiestra, a w przedstawieniach operowych mógł brać udział 20-osobowy chór. Z tej sceny przez wiele lat korzystały zespoły niemieckie, a pod ich nieobecność występowali tu aktorzy polscy, np. w 1885 teatr Teksla. W roku 1921 budynek „Thalii” spłonął, a na jego miejscu wybudowano kino „Bałtyk”.
  • 0,359 km
    6 min
  • 3.

    TEATR "VICTORIA" | ul. Piotrkowskiej 67

    W głębi podwórza, obecnie kino „Polonia”. Teatr wybudowano w 1877 przy hotelu „Victoria” przez jego właściciela Wilhelma Kerna. Był to jednopiętrowy budynek murowany, który na widowni w kształcie litery U mieścił około 600 widzów na parterze w krzesłach i dwóch lożach, 15 lożach na piętrze oraz na galerii. Krzesła na widowni pokryte były czerwoną materią, przed sceną znajdowało się miejsce dla orkiestry, a scenę zdobiła kurtyna w stylu „wiedeńskim”, przedstawiająca postaci Mozarta i Moniuszki oraz popiersia Goethego i Schillera. Scena była płytka, a zaplecze dość ciasne, garderoby znajdowały się pod sceną. Z powodu niedogodnych warunków teatr wielokrotnie przebudowywano, zmieniając układ widowni i poprawiając warunki techniczne; w 1895 zainstalowano oświetlenie elektryczne. Inicjatorem powstania Teatru „Victoria” był Józef Teksel i w późniejszych latach występowały tu tradycyjnie zespoły polskie. Od 1888 działała tu pierwsza stała scena polska. W 1909, w czasach Aleksandra Zelwerowicza, dyrektora Teatru Polskiego, budynek spłonął, a zespół przeniósł się do zaimprowizowanego teatru w dawnym magazynie przy ul. Cegielnianej (obecnie Teatr im. S. Jaracza, ul. Jaracza 27). Po odbudowie w dawnej „Victorii” urządzono w 1910 salę do jazdy na wrotkach. Od 1911 budynek jest siedzibą kina – dawniej „Casino”, od 1945 „Polonia”. O teatralnej przeszłości tego miejsca przypomina tablica pamiątkowa w holu na pierwszym piętrze.
  • 0,945 km
    17 min
  • 4.

    TEATR WIELKI FRYDERYKA SELLINA | ul. Konstantynowska 16 (ul. Legionów 16)

    Był najbardziej okazałym i do 1967 największym gmachem teatralnym w Łodzi. Wybudowany został przez Fryderyka Sellina w głębi jego posesji, w sąsiedztwie innej sceny tego właściciela – Teatru „Apollo”. Budowa według projektu Adolfa Seligsona trwała trzy lata, a inauguracja odbyła się w 28 września 1901. Siedmioosiową trzypiętrową fasadę ozdabiał portyk, wejście do teatru prowadziło przez troje drzwi w arkadach. Na widowni Teatr Wielki mógł pomieścić na parterze i dwóch balkonach 1250 widzów, scena miała 6 m wysokości 14 m szerokości, teatr posiadał centralne ogrzewanie, wentylację oraz oświetlenie elektryczne. W tym samym gmachu właściciel urządził restaurację, salę balową, pijalnię wód mineralnych, a w podziemiach… magazyny mięsa. W uroczystości otwarcia teatru wzięli udział Henryk Sienkiewicz i Henryk Siemiradzki. Zespół Henryka Grubińskiego odegrał wówczas Marcowego kawalera Blizińskiego, Pana Beneta Fredry i Zaczarowane koło Rydla. Szybko jednak okazało się, że polska publiczność nie jest w stanie wypełnić tak obszernego gmachu i w zasadzie teatr dzierżawiony był na występy gościnne, między innymi 16 marca 1902 odbyło się tu gościnne przedstawienie Gejszy i rycerza sławnych aktorów japońskich z Otojiro Kawakamim i Sadą Yakko. Od sezonu 1905/1906 występowali tu aktorzy żydowscy z zespołu Icchoka Zandberga, który dzierżawił teatr do 1914, okresowo podnajmując salę innym artystom. Wśród nich była Isadora Duncan, która wystąpiła 16 marca 1908, wywołując skandal, gdy zniecierpliwiona publiczność przez godzinę czekała przed opuszczoną kurtyną. Teatr spłonął 20 października 1920 i nigdy nie został odbudowany.

ZOBACZ INNE SPACERY

LEON SCHILLER W ŁODZI

TEATRY ŁÓDZKIE ZA KURTYNĄ HISTORII

SPACEROWNIK DLA DZIECI, KTÓRE ZABIERAJĄ NA SPACER DOROSŁYCH: NA TROPIE ARLEKINA