1.
Nazwa teatru pochodzi od dawnej ulicy Wielka Pohulanka. Budynek został wzniesiony w latach 1912–1914 ze składek polskich mieszkańców Wilna. W 1926 r. fundatorzy przekazali go władzom miasta pod warunkiem, że będą tu występować wyłącznie polskie teatry. W latach 1925–1929 teatr stał się siedzibą Reduty Juliusza Osterwy, który wystawił tu ponad 70 premier. Na inaugurację (23 grudnia 1925 r.) wybrano „Wyzwolenie” Stanisława Wyspiańskiego w nowym opracowaniu reżyserskim i z Osterwą w roli Konrada. Po II wojnie światowej budynek został przekazany na potrzeby scen litewskich, a od 1986 r. jest siedzibą Litewskiego Rosyjskiego Teatru Dramatycznego.
Dawny pałac biskupi, który w okresie międzywojennym pełnił funkcję pałacu reprezentacyjnego, stał się miejscem zamieszkania aktorów Reduty. Organizacja teatru i zespołu znacznie różniła się od tradycyjnych metod zarządzania instytucją teatralną. W pewnych momentach swojej historii Reduta była swoistą komuną gospodarczą, w której artyści prowadzili wspólne gospodarstwo domowe i nie otrzymywali gaż. Juliusz Osterwa marzył o stworzeniu „domu Reduty”, ale wobec braku wolnych lokali państwowych, teatrowi przydzielono mieszkania w dwóch miejscach: przy ul. Ostrobramskiej 7 oraz w skrzydle pałacu przy Uniwersyteckiej. W budynku przebywał zwierzchnik Litwy Środkowej gen. Lucjan Żeligowski, częstym gościem był tu Józef Piłsudski. Obecnie pałac jest oficjalną siedzibą prezydenta Litwy.
Towarzystwo Muzyczne i Polski Teatr „Lutnia Wileńska” zostały założone 24 września 1905 roku z inicjatywy Alojzego Perzanowskiego i przy wsparciu Józefa Montwiłła. Były to jedne z najważniejszych polskich instytucji kulturalnych w Wilnie na początku XX wieku. Początkowo działały trzy sekcje: wokalna, instrumentalna i literacko-dramatyczna. Teatr prowadzony w „Lutni” z amatorskiego zespołu wkrótce stał się zawodową sceną polską, na której występowali również redutowcy. Od 1951 roku w budynku mieści się Litewski Narodowy Teatr Dramatyczny.
Dzisiejszy pałac w Werkach jest najbardziej znaczącym i najlepiej zachowanym renesansowym pałacem na Litwie. Od XIV do połowy XVIII wieku znajdowała się tu letnia rezydencja biskupia. Biskup wileński Ignacy Jakub Massalski ok. 1700 r. rozpoczął budowę okazałej klasycystycznej rezydencji, której nigdy nie ukończył. W 1840 r. podupadający kompleks kupił książę Ludwik Sayn-Wittgenstein-Sayn i gruntownie przerobił. Na przełomie XIX i XX wieku pałac niszczał i kilkakrotnie zmieniał właścicieli. W okresie międzywojennym miał stać się siedzibą Instytutu Reduty, w którym młodzi adepci mieszkaliby i szkolili się do przyszłej pracy teatralnej. Ponieważ nie został odpowiednio zaadaptowany i pojawiły się problemy z prawem własności, ostatecznie nie doszło do realizacji tego pomysłu. Obecnie mieści się w nim Instytut Botaniki Litewskiej Akademii Nauk oraz restauracja.
Pośpieszka była częścią majątku Wierszupa (Wierszuba) należącego do rodu Aleksandrowiczów. Podczas swojego pierwszego pobytu w Wilnie w latach 1907–1909 Osterwa był częstym gościem dziedzica Antoniego Aleksandrowicza, który udzielił mu również dłuższej gościny na czas choroby. Życzliwość gospodarza, bliski kontakt z naturą oraz odosobnienie niewątpliwie wpłynęły na przyszłe decyzje Osterwy: zarówno tę o założeniu teatru działającego na zupełnie nowych zasadach, jak również o przeniesieniu go w 1925 roku właśnie do Wilna.