Korzystając z serwisu internetowego wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Pliki cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij tutaj.
x
X

ZAPLANUJ SWÓJ SPACER

HENRYK TOMASZEWSKI WE WROCŁAWIU. ODSŁONA DRUGA: ŻYCIE PRYWATNE

2,153 km
Długie i twórcze życie Henryka Tomaszewskiego we Wrocławiu trudno zmieścić w kilkudziesięciu minutach spaceru. Dlatego postanowiliśmy przygotować dwie - uzupełniające się, ale w pełni autonomiczne - odsłony Spacerownika poświęcone wybitnemu artyście pantomimy. Pierwsza skupia się na jego życiu zawodowym, druga na życiu prywatnym.

 

 

Orientacyjny czas spaceru: 1,5 godziny

AUTOR: Hubert Michalak, współpraca Małgorzata Bruder

 

 

POZA TRASĄ SPACERU

 

1) Biurowiec Hansa Poelziga (miejsce prób WTP), ul. Ofiar Oświęcimskich 38Jedno z najlepszych dzieł Hansa Poelziga, obiekt handlowo-biurowy z 1912 r., wzór dla przyszłych, wielofunkcyjnych domów towarowych. Po wojnie mieścił m.in. bank, Klub Studencki „Pałacyk”, Prokuraturę Apelacyjną oraz Miastoprojekt Wrocław – przedsiębiorstwo, którego głównym celem była odbudowa Wrocławia.

Gdy w styczniu 1958 r. Wrocławski Teatr Pantomimy stał się teatrem zawodowym, zaczął wynajmować od Miastoprojektu przestrzeń do prób. W budynku mieścił się również podręczny magazyn kostiumów i biuro Teatru. To tutaj powstawały kolejne przedstawienia aż do końca lat 60. Tu również Henryk Tomaszewski, w obliczu kłopotów mieszkaniowych, na pewien okres zamieszkał, zajmując lokum przy sali prób swojego Teatru.

 

2) Desa (obecnie: DAES), Plac Kościuszki 14

Najstarszy antykwariat sztuki we Wrocławiu. Placówka istnieje od ponad 60 lat. W 1992 r. miejsce zostało sprywatyzowane. Obecnie funkcjonuje jako DAES, wciąż zajmuje się handlem dziełami sztuki.

Tomaszewski był miłośnikiem zabawek i lalek. Z kolekcji, którą zapoczątkował powołano do życia Miejskie Muzeum Zabawek w Karpaczu. Część zbiorów artysty oglądać można również w Muzeum Teatru we Wrocławiu. Swoje skarby przywoził z licznych podróży zagranicznych, ale też chętnie zaopatrywał się w bibeloty kupowane we wrocławskiej Desie. Przez dekady było to jedno z nielicznych w mieście miejsc, w których można było zaopatrzyć się w kolekcjonerskie okazy sztuki użytkowej.

 

3) Wrocławski Teatr Pantomimy, Aleja Dębowa 16

Do końca lat 60. przedstawienia Wrocławskiego Teatru Pantomimy powstawały w dzierżawionej sali przy ul. Ofiar Oświęcimskich 38. W październiku 1969 r. administracja Teatru i przestrzeń prób zostały przeniesione do budynku przy Alei Dębowej 16, gdzie mieszczą się do dziś. Henryk Tomaszewski nie stawiał sztywnej granicy między życiem zawodowym i prywatnym. Gdy praca artystyczna i administracyjna zostały przeniesione, przeniósł on również swoje (tymczasowe) miejsce życia. W budynku przy Alei Dębowej znalazł na pewien czas swoją prywatną przestrzeń. Do dzisiaj zresztą część zespołu WTP zajmuje lokale w tym budynku, niejako „kontynuując tradycję”.

  • 1.

    Pracownia fotograficzna Stefana Arczyńskiego | ul. Władysława Łokietka 2

    Stefan Arczyński, utytułowany artysta-fotografik, przez wiele lat dokumentował prace sceniczne Tomaszewskiego. Współpraca rozpoczęła się spontanicznie.
    Tomaszewski, jeszcze w okresie pracy w Operze Wrocławskiej (lata 50.), zafascynowany wystawionymi na witrynie zdjęciami, wszedł do atelier z pytaniem, czy Arczyński nie podjąłby się wykonania zdjęć w ruchu. Tak rozpoczęła się wieloletnia przyjaźń obu twórców, zawodowa i prywatna. Arczyński z żoną, Lidią Cichocką, podróżowali z Tomaszewskim po Dolnym Śląsku, spędzali wspólnie Święta, a nawet razem gotowali. Doceniali wzajemnie swoją twórczość i mieli do siebie wielkie zaufanie. Po zmianach w strukturze budynku nie ma śladu po pracowni.
  • 0,528 km
    9 min
  • 2.

    Mieszkanie Henryka Tomaszewskiego | ul. Św. Jadwigi 6

    Ulica św. Jadwigi stanowiła fragment ważnej trasy przecinającej miasto już od Średniowiecza. Jej wagę podkreślają też liczne dawne zabudowania kościelne. Oblężenie miasta w 1945 roku zniszczyło znaczą część zabudowy.
    Wśród licznych mieszkań i „kątów do spania”, jakie Tomaszewski znalazł we Wrocławiu, mieszkanie przy św. Jadwigi zajmował najdłużej. Upodobał sobie to miejsce również dlatego, że było blisko kościoła Najświętszej Marii Panny. Wyspa Piasek stała się dla artysty „miastem w mieście”, bezpieczną przestrzenią do życia. Niektórzy pamiętają nawet, że można go było dostrzec w oknie mieszkania na pierwszym piętrze. Na ścianie kamienicy widnieje upamiętniająca mima tablica.
  • 0,051 km
    1 min
  • 3.

    Kościół Najświętszej Marii Panny na Piasku | ul. Katedralna 4

    Budowę gmachu kościoła zakończono w XII wieku. Przez stulecia kościół kilkakrotnie ulegał pożarom i przebudowom. Wielkie zniszczenie, którym budowla uległa podczas oblężenia miasta w czasie II wojny światowej, sprawiły, że uznano, iż należy pozostawić gmach jako tzw. trwałą ruinę. Ostatecznie świątynię odbudowano, a jej wnętrze ozdobiono m.in. ołtarzami ze zniszczonych podczas wojny kościelnych budynków śląskich.
    Życie Tomaszewskiego rozpięte było pomiędzy katolicyzmem a protestantyzmem. Artysta, wychowany w rzymsko-katolickim odłamie chrześcijaństwa, przez wiele lat był oddany swemu wyznaniu, jego elementom dewocyjnym i ozdobnym przejawom pobożności (takich jak procesje religijne). Pod koniec życia, około połowy lat 90., zmienił wyznanie na ewangelickie. Po śmierci pochowano go na cmentarzu ewangelickim przy świątyni Wang w Karpaczu. 13 lat później, obok wielkiego mima, pochowany został inny wybitny wrocławski artysta - Tadeusz Różewicz.
  • 0,258 km
    4 min
  • 4.

    Hala Targowa | ul. Piaskowa 17

    Gmach zaprojektowano i oddano do użytku w pierwszych latach XX wieku. Docelowo miał uporządkować handel w centrum miasta i zebrać drobne kupiectwo w jednej przestrzeni. Budynek uległ częściowym zniszczeniom podczas oblężenia w 1945, ale szybko po zakończeniu wojny został ponownie oddany do użytku i do dziś służy mieszkańcom miasta.
    Hala Targowa była dla artysty miejscem codziennych zakupów, a także spotkań i rozmów towarzyskich. Wśród licznych stoisk Tomaszewski miał swoich ulubionych sprzedawców, m.in. państwa Bogusławę i Zygmunta Bartoszko prowadzących tu stoisko owocowo-warzywne od 1986 r.
  • 0,996 km
    18 min
  • 5.

    Cukiernia Babeczka (obecnie: kawiarnia Gniazdo) – miejsce symboliczne | ul. Świdnicka 36

    Kawiarnia i cukiernia uruchomiona w latach 70., funkcjonująca pod tym samym adresem przez niemal czterdzieści lat, do przeniesienia w 2014 r. Oprócz tego, że słynęła z apetycznych słodkich przekąsek i dobrej kawy, była również miejscem spotkań wrocławskich homoseksualistów, o czym wspominał m.in. Michał Witkowski w swej prozie.
    Henryk Tomaszewski nie ukrywał swojej orientacji homoseksualnej, co w Polsce Ludowej nie było ani oczywiste, ani powszechne. Jego wieloletnim partnerem życiowym oraz artystycznym był Stefan Kayser (1949-2011), tancerz, aktor WTP w latach 1981-1999. W okresie PRL-u SB wielokrotnie szantażowało i nakłaniało do współpracy osoby ukrywające swoją nieheteronormatywną orientację seksualną. Nie był to jednak przypadek twórcy Wrocławskiego Teatru Pantomimy.
  • 0,32 km
    5 min
  • 6.

    MUZEUM TEATRU IM. HENRYKA TOMASZEWSKIEGO | Plac Wolności 7a

    Oddział Muzeum Miejskiego we Wrocławiu urządzony w odrestaurowanym skrzydle Pałacu Królów Pruskich, poświęcony wrocławskim twórcom teatralnym, ze stałą wystawą poświęconą Patronowi.
    Idea placówki powstała jeszcze za życia Tomaszewskiego i została przez niego zaakceptowana. W gmachu na wystawie stałej odtworzono pokoje z mieszkania Tomaszewskiego, prezentowana jest także część jego kolekcji zabawek, które zbierał przez całe życie (pozostałe pokazywane się w Miejskim Muzeum Zabawek w Karpaczu). Muzeum odtworzyło również atelier fotograficzne Stefana Arczyńskiego, wieloletniego fotografa przedstawień WTP i autora zdjęć dokumentujących życie prywatne Tomaszewskiego.

ZOBACZ INNE SPACERY

OD SZTUKI TEATRU DO TEATRU SZTUKI

SPACEROWNIK DLA DZIECI, KTÓRE ZABIERAJĄ NA SPACER DOROSŁYCH: TEATR POSZUKIWANY!

HENRYK TOMASZEWSKI WE WROCŁAWIU. ODSŁONA PIERWSZA: ŻYCIE ZAWODOWE