Korzystając z serwisu internetowego wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Pliki cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij tutaj.
x
X

ZAPLANUJ SWÓJ SPACER

Pałac w Werkach

ul. Žaliujų Ežerų 49

Dzisiejszy pałac w Werkach jest najbardziej znaczącym i najlepiej zachowanym renesansowym pałacem na Litwie. Od XIV do połowy XVIII wieku znajdowała się tu letnia rezydencja biskupia. Biskup wileński Ignacy Jakub Massalski ok. 1700 r. rozpoczął budowę okazałej klasycystycznej rezydencji, której nigdy nie ukończył. W 1840 r. podupadający kompleks kupił książę Ludwik Sayn-Wittgenstein-Sayn i gruntownie przerobił. Na przełomie XIX i XX wieku pałac niszczał i kilkakrotnie zmieniał właścicieli. W okresie międzywojennym miał stać się siedzibą Instytutu Reduty, w którym młodzi adepci mieszkaliby i szkolili się do przyszłej pracy teatralnej. Ponieważ nie został odpowiednio zaadaptowany i pojawiły się problemy z prawem własności, ostatecznie nie doszło do realizacji tego pomysłu. Obecnie mieści się w nim Instytut Botaniki Litewskiej Akademii Nauk oraz restauracja.
Letnia rezydencja biskupów wileńskich w Werkach posiadała salę teatralną i gościła trupy aktorskie jeszcze przed pojawieniem się stałego, zawodowego teatru polskiego w Wilnie. Popadający w ruinę pałac miał stać się w latach 20. XX wieku siedzibą Instytutu Reduty, w którym młodzi adepci mieszkaliby i szkolili się do przyszłej pracy teatralnej.
Werki są jednym z najstarszych dworów na Litwie. Po chrzcie Litwy w 1387 roku Jagiełło przekazał je biskupstwu wileńskiemu. Do połowy XVIII wieku były letnią rezydencją biskupią, w której gościli przyjeżdżający do Wilna członkowie rodzin królewskich. Pierwszy kamienny pałac (a właściwie cały zespół pałacowy) powstał tu około 1700 roku i należał do Kazimierza Brzostowskiego. W końcu XVIII wieku majątek stał się własnością przewodniczącego Komisji Edukacji Narodowej, biskupa wileńskiego Ignacego Jakuba Massalskiego. Z jego inicjatywy na wzgórzu powstał okazały, klasycystyczny pałac reprezentacyjny, nad którego budową czuwali dwaj najlepsi wówczas architekci: początkowo Marcin Knackfus, a od 1789 roku Wawrzyniec Stuoka-Gucewicz. W centrum pałacu znajdowała się ogromna sala z dużymi oknami, w której odbywały się przedstawienia teatralne. Po obu stronach budynku stanęły dwie symetryczne dwukondygnacyjne oficyny, które zachowały się do dziś. Całość otaczał park. W 1840 roku dworek kupił rosyjski generał, arystokrata niemieckiego pochodzenia Ludwik Sayn-Wittgenstein. Nakazał rozebranie zrujnowanego pałacu i przeniesienie rezydencji do lewej oficyny (w latach 1842–1844). Za czasów Wittgensteina i jego żony Stefanii Radziwiłłówny Werki stały się centrum kultury ówczesnego Wilna. Po śmierci księcia w 1866 roku pałac ponownie zaczął niszczeć, wielokrotnie zmieniając właścicieli. W okresie międzywojennym miał stać się siedzibą Instytutu Reduty. Jednak z uwagi na jego bardzo zły stan, brak remontu oraz kłopoty z prawem własności redutowcy musieli o nim zapomnieć. Po II wojnie światowej pałac znacjonalizowano, a w 1959 roku przekazano Akademii Nauk Litewskiej SRR. W latach sześćdziesiątych i siedemdziesiątych pałac i budynki w parku stopniowo odrestaurowano. 

CIEKAWOSTKI

► Werki uchodzą za miejsce narodzin pogańskiego arcykapłana Lizdejki, uważanego za protoplastę rodu Radziwiłłów. Według legendy był on nielegalnym synem arcykapłana i miejscowej dziewczyny. Nie mogąc go uznać, arcykapłan ukrył noworodka w bocianim gnieździe. Gdy w okoliczne lasy przybył na polowanie książę, płacz dziecka zwabił jego orszak. Książę uznał to za cud (bogowie mieli zesłać w ten sposób następcę kapłana) i oddał dziecko na wychowanie arcykapłanowi. Chłopiec otrzymał imię Lizdejko – od litewskiego słowa lizdas oznaczającego „gniazdo”. Również sama nazwa Werki wiążę się z tą legendą. Pochodzi ona od litewskiego słowa verkti oznaczającego „płakać”.

► Postać Lizdejki pojawia się także w legendzie o założeniu Wilna. Litewski książę Giedymin polował w lasach w dolinie Świntoroga (ob. okolice pl. Katedralnego i Litewskiego Muzeum Narodowego). Zmęczony, usnął. Przyśniło mu się, że na szczycie wzgórza, na którym tego dnia pokonał tura, siedzi ogromny żelazny wilk i głośno wyje do księżyca. Po przebudzeniu poprosił Lizdejkę o wytłumaczenie znaczenia tego snu. Kapłan powiedział: „Co bogowie przeznaczyli władcy i Litwie, niech się stanie! Żelazny wilk oznacza zamek i miasto nie do zdobycia, które w tym miejscu założy władca. To miasto będzie ośrodkiem ziem litewskich, zaś wycie wilka oznacza sławę, która będzie rozbrzmiewać po wszystkich krajach…”. Tak Giedymin rozpoczął budowę przyszłej stolicy.

► w 1705 roku biskup wileński gościł w pałacu w Werkach cara Piotra Wielkiego.


POWIĄZANE SPACERY

ŚLADAMI JULIUSZA OSTERWY I REDUTY W WILNIE

Copyright SPACEROWNIK TEATRALNY 2016. All Rights Reserved.

Design by Dominika Naziębły, Łukasz Gosławski. Powered by Wojciech Sowa.