Korzystając z serwisu internetowego wyrażasz zgodę na używanie plików cookie. Pliki cookie możesz zablokować za pomocą opcji dostępnych w przeglądarce internetowej. Aby dowiedzieć się więcej, kliknij tutaj.
x
X
ZAPLANUJ SWÓJ SPACER
HENRYK TOMASZEWSKI WE WROCŁAWIU. ODSŁONA PIERWSZA: ŻYCIE ZAWODOWE
1,976 km
Długie i twórcze życie Henryka Tomaszewskiego we Wrocławiu nie zmieści się w kilkudziesięciu minutach spaceru. Dlatego postanowiliśmy przygotować dwie - uzupełniające się, ale w pełni autonomiczne - odsłony Spacerownika poświęcone wybitnemu artyście pantomimy. Pierwsza skupia się na jego życiu zawodowym, druga na życiu prywatnym.
AUTOR: Hubert Michalak
Data wprowadzenia spaceru: 15.05.2019
Orientacyjny czas spaceru: 1,5 h.
1.
Pomnik Aleksandra Fredry (miejsce symboliczne) | Rynek Ratusz 1
Pod koniec lat 40. XX wieku, po rozwiązaniu krakowskiego Baletu Parnella, zespołu tanecznego, w którym Tomaszewski występował, artysta przybył do Wrocławia, gdzie dostał angaż w Operze Wrocławskiej. Trzydziestoletni tancerz, po studiach pod okiem Iwo Galla i występach u Feliksa Parnella, był już świadomym twórcą z opanowanym warsztatem.
Wrocław podnosił się z powojennych zniszczeń, a teren Ziem Zachodnich był trudnym miejscem pracy twórczej - z widownią o niewielkim lub żadnym doświadczeniu teatralnym i niewysokimi honorariami. Tutejsze życie codzienne wymagało niemało wysiłku i starań: miasto nie miało wystarczającej liczby mieszkań, panował powszechny niedostatek i szabrownictwo, wciąż żywa była pamięć wojny, niepewność co do własnych dalszych losów, strach przed kolejnym konfliktem zbrojnym, powrotem Niemców, zmianą granic. Tomaszewski, naoczny świadek mozolnej odbudowy Wrocławia, związał się z tym miastem prywatnie i zawodowo na ponad pół wieku. Po entuzjastycznie przyjmowanych głównych rolach w balecie Opery Wrocławskiej uruchomił autorskie Studio Pantomimy, wkrótce przekształcone w działający do dzisiaj Wrocławski Teatr Pantomimy (WTP).
0,358 km6 min
2.
Biurowiec Hansa Poelziga (miejsce prób WTP) | ul. Ofiar Oświęcimskich 38
Jedno z najlepszych dzieł tego architekta, nowatorski obiekt handlowo-biurowy z 1912 r., wzorzec dla przyszłych, wielofunkcyjnych domów towarowych. Mieścił m.in. bank, Klub Studencki „Pałacyk”, Prokuraturę Apelacyjną oraz Miastoprojekt Wrocław - przedsiębiorstwo, którego głównym celem było odbudowanie Wrocławia.
Od stycznia 1958 r. WTP stał się teatrem zawodowym i dzięki stałej dotacji od Wrocławskiej Rady Narodowej wynajmował od Miastoprojektu salę prób, podręczny magazyn kostiumów i od 1962 r. biuro. Do końca lat 60. tu powstawały kolejne przedstawienia Teatru (tzw. Programy) złożone z pojedynczych etiud. Tomaszewski nazywał ten czas „okresem fabularnym” (szukanie inspiracji w literaturze) i w późniejszych latach „okresem puryzmu” (temat odnajdywany poprzez ruch). W październiku 1969 r. WTP przeniósł administrację i salę prób na Aleję Dębową, co zbiegło się w czasie z premierą, Odejścia Fausta i rozpoczęciem „okresu pantomim pełnospektaklowych”. Siedziba przy Alei Dębowej jest w użytkowaniu Zespołu do dzisiaj.
0,352 km6 min
3.
WROCŁAWSKI TEATR LALEK I WROCŁAWSKI TEATR KOMEDII | pl. Teatralny 4
Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej (TPPR) działało w Polsce w latach 1944-1991, do przekształcenia w Stowarzyszenie Polska-Rosja. Organizowało imprezy propagandowe krzewiące przyjaźń, którą miało w tytule W 1953 r. za złotówkę otrzymało zabytkowy gmach przy placu Teatralnym, z przeznaczeniem na działalność wg wytycznych władzy ludowej. W latach 1956-1958 Tomaszewski wynajmował od TPPR Salę Konferencyjną, gdzie prowadził lekcje i próby w ramach powołanego przez siebie Studium Pantomimy przy Teatrach Dramatycznych we Wrocławiu (jeszcze przed powołaniem WTP). Tu kształtowały się zręby pierwszego zespołu artystycznego oraz pierwsze prace pantomimiczne, w tym słynny Płaszcz wg opowiadania M. Gogola, który przyniósł Tomaszewskiemu złoty medal na Światowym Festiwalu Młodzieży w 1957 r. w Moskwie i skłonił władzę ludową do uznania zespołu za zawodowy, a tym samym upaństwowienia instytucji.
0,141 km2 min
4.
OPERA WROCŁAWSKA | ul. Świdnicka 35
Opera była pierwszym wrocławskim miejscem pracy Tomaszewskiego. Artysta był solistą przedstawień baletowych w latach 1949-1959 pokazując się w jedenastu tytułach, m.in. w roli Pawia (Paw i dziewczyna Tadeusza Szeligowskiego, 1949), Li Szan Fu (Czerwony mak Reinholda Gliera, 1952) i Diabła (Pan Twardowski Ludomira Różyckiego, 1953). W tym samym czasie dokształcał się i rozwijał również w innych kierunkach: reżyserował ruch sceniczny, tańczył w spektaklach dramatycznych a nawet opracowywał solowe tańce estradowe. Jako solista baletowy stosował nowatorskie rozwiązania ruchowe uzupełniając klasyczne umiejętności o środki aktorskie i osobistą charyzmę. Był ulubieńcem recenzentów teatralnych, którzy podkreślali jego wyjątkową pozycję w zespole baletowym. Jeszcze w trakcie pracy w Operze Tomaszewski przygotował solową etiudę pt. Pianista, powszechnie docenianą i nagradzaną, stanowiącą właściwe rozpoczęcie pracy nad warsztatem pantomimicznym.
0,24 km4 min
5.
Siedziba Milicji Obywatelskiej i Służby Bezpieczeństwa (obecnie Komenda Wojewódzka Policji) | Ul. Podwale 31/33
Budynek powstał w 1928 r. jako Prezydium Policji w niemieckim Breslau. Przetrwał wojnę bez większych zniszczeń, po niej stał się siedzibą Milicji Obywatelskiej i włączonej w jej struktury Służby Bezpieczeństwa. W latach 1960-1963 Tomaszewski współpracował z kontrwywiadem SB, początkowo jako kontakt poufny, później jako tajny współpracownik. Przekazywał m.in. informacje na temat pobytu w Polsce Marcela Marceau. Zainteresowanie ze strony SB było naturalną konsekwencją popularności zespołu. Szczególnie podejrzane (a tym samym potencjalnie przydatne) były liczne tournées zagraniczne i związane z nimi kontakty. Z notatek służbowych wynika, że dla SB Tomaszewski nie był wartościowym współpracownikiem, a jego informacje były nieprzydatne. SB zaniechała współpracy w 1964 r., choć jeszcze przez dwa lata uznawała go za tzw. kontakt poufny, po okresie współpracy zaś rozpoczęła inwigilację artysty.
0,229 km4 min
6.
Muzeum Teatru im. H. Tomaszewskiego | Plac Wolności 7a
Oddział Muzeum Miejskiego we Wrocławiu urządzony w odrestaurowanym skrzydle Pałacu Królów Pruskich, poświęcony wrocławskim twórcom teatralnym ze stałą wystawą poświęconą Patronowi. To pionierska placówka, której idea powstała jeszcze za życia Tomaszewskiego i została przez niego zaakceptowana. W gmachu na wystawie stałej odtworzono pokoje z mieszkania Tomaszewskiego, prezentowana jest także część jego kolekcji zabawek, które zbierał przez całe życie (pozostałe pokazywane są w Miejskim Muzeum Zabawek w Karpaczu). W otwartym wiosną 2017 r. muzeum znajduje się również odtworzone atelier fotograficzne Stefana Arczyńskiego, wieloletniego fotografa przedstawień WTP i autora zdjęć dokumentujących życie prywatne Tomaszewskiego.
0,656 km11 min
7.
TEATR POLSKI - SCENA IM. JERZEGO GRZEGORZEWSKIEGO | ul. Zapolskiej 3
Na początku XX wieku budynek mieścił scenę operetkową, w okresie II wojny światowej występował tutaj niemiecki teatr dramatyczny. Zniszczenia wojenne sprawiły, że inauguracja Dużej Sceny miała miejsce dopiero pod koniec 1950 r. W styczniu 1994 r. widownię Teatru strawił pożar – po nim wznowiono działalność dopiero w maju 1996 roku. Przez wiele lat właśnie na tej scenie grał zespół Tomaszewskiego, zarówno jako Studium Pantomimy, jak i po uzawodowieniu, jako WTP. Obecnie zespół WTP występuje na dwóch pozostałych scenach Teatru Polskiego (Scena Kameralna i Scena na Świebodzkim). Od początku swego działania aż do dzisiaj WTP nie ma swojej własnej sceny. Wrocławski Teatr Pantomimy jest unikatowym zjawiskiem w skali kraju i jednym z nielicznych teatrów pielęgnujących pantomimę na świecie. Henryk Tomaszewski prowadził go przez 45 lat. Po jego śmierci (23 września 2001 r.) zarządzali Teatrem: Elżbieta Czerczuk, Aleksander Sobiszewski, a od 2009 r. do chwili obecnej – Zbigniew Szymczyk. Henryk Tomaszewski został pochowany w Karpaczu na cmentarzu ewangelickim przy świątyni Wang. W 2014 roku tuż obok spoczął jego wielki przyjaciel, Tadeusz Różewicz.
ZOBACZ INNE SPACERY
OD SZTUKI TEATRU DO TEATRU SZTUKI
SPACEROWNIK DLA DZIECI, KTÓRE ZABIERAJĄ NA SPACER DOROSŁYCH: TEATR POSZUKIWANY!
HENRYK TOMASZEWSKI WE WROCŁAWIU. ODSŁONA DRUGA: ŻYCIE PRYWATNE
